2015 Yılı Phaselis ve Teritoryumu Flora Araştırma Raporu

Bu dönem yapılan arazi çalışmaları sonunda, toplanan bitkilerin adlandırma işleminde başta Türkiye Florası olmak üzere araştırma alanı ve yakın çevresinde daha önce değişik bilim insanlarınca yapılan çalışmalardan faydalanılmıştır (Davis 1965-1985; Davis et al. 1988; Güner et al 2000; Peşmen 1980; Düşen & Sümbül, H. 2001; Göktürk & Sümbül 2002).

Phaselis, Antalya ili Kemer ilçesi sınırları içinde kalmakta olup, Türkiye Florasındaki kareleme sistemine göre C3 karesinde yer almaktadır. Araştırma alanından toplanan bitkilerin teşhis edilmesiyle 38 familya’ya ait 126 cins ve 152 bitki taksonu tespit edilmiştir. Phaselis antik kenti ve çevresinde bulunan 152 taksonun, 121 tanesi tür, 22 tanesi alttür ve 9 tanesi ise varyete kategorisinde yer almaktadır. Tespit edilen 152 taksonun 80 tanesi Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi elementi, 5 tanesi İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi elementi, 4 tanesi Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesi elementi ve 63 tanesi ise çok bölgeli veya fitocoğrafik bölgesi bilinmeyen kategorisinde yer almaktadır. Akdeniz elementlerinin alanda çok olmasının nedeni, sahanın tümüyle Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi içinde yer alması ile açıklamak mümkündür.

Bu rapor döneminde teşhis edilen 152 taksonun 28 tanesi endemiktir. Bu endemik taksonlardan 11 tanesi VU (Zarar Görebilir), 9 tanesi EN (Tehlikede), 4 tanesi LC (En az endişe verici), 3 tanesi NT (Tehdit Altına Girebilir), 1 tanesi ise CR (Çok Tehlikede) kategorisinde yer almaktadır (IUCN 2006).

Phaselis antik kenti ve çevresinde yetişen bitkilerin 6 tanesinin CİTES Sözleşmesinde yer aldığı görülmektedir.

Familya/Bitkiler Türkçe Adı Endemizm IUCN Kategorisi Bern (B) – Cites (C) Fitocorafik Bölge
AMARYLLIDACEAE
Allium bourgeaui Rech. fil. subsp. bourgeaui Sahil soğanı Akd. El.
Allium junceum Sm. subsp. tridentatum Kollmann, Özhatay & Koyuncu Dişli körmen E VU Akd. El.
Allium neapolitanum Cyr. Sarımsak çiçeği Akd. El.
Galanthus elwesii Hook. f. var. monostictus P.D. Sell  (Resim 1) Kardelen E EN Akd. El.
Narcissus tazetta L. subsp. tazetta Nergis ÇBFCB
APIACEAE
Anethum graveolens L. Dereotu ÇBFCB
Artedia squamata L. Karabenek ÇBFCB
Bupleurum gracile d’Urv. Şeytanyıldızı Akd. El.
Eryngium thorifolium Boiss. Kör boğadikeni E VU Akd. El.
Orlaya daucoides (L.) Greuter dilkanatan Akd. El.
Tordylium apulum L. Kafkalida Akd. El.
APOCYNACEAE
Vinca herbacea Waldst. & Kit. Bikir çiçeği ÇBFCB
ARACEAE
Arum dioscoridis Sm. var. dioscoridis Tirşik pancarı Akd. El.
Dracunculus vulgaris Schott (Resim 2) Yılanbıçağı Akd. El.
ARISTOLOCHIACEAE
Aristolochia hirta L. Yılanotu Akd. El.
ASPARAGACEAE
Muscari armeniacum Leichtlin ex Baker Gavurbaşı ÇBFCB
Muscari comosum (L.) Mill. Morbaş Akd. El.
Ornithogalum narbonense L. Akbaldır Akd. El.
Ornithogalum pyrenaicum L. Eşek susamı ÇBFCB
Prospero autumnalis (L.) Speta Güz sümbülü Akd. El.
ASTERACEAE
Ambrosia maritima L. Zaylan çiçeği Akd. El.
Bellis annua L. Akbubeçlik Akd. El.
Carduus argentatus L. Gümüş dikeni Akd. El.
Centaurea babylonica (L.) L. Salkım sarıbaş Akd. El.
Centaurea dichroa Boiss. & Heldr. Alabaş E VU Akd. El.
Centaurea iberica Trev. ex Sprengel Deligözdikeni ÇBFCB
Centaurea wagenitzii Hub.-Mor. Adrasan düğmesi E EN Akd. El.
Conyza canadensis (L.) Cronquist Selviotu ÇBFCB
Crupina crupinastrum (Moris) Vis. Gelindöndüren ÇBFCB
Doronicum orientale   Hoffm. Kaplanotu ÇBFCB
Geropogon hybridus (L.) Schultz Melez yemlik Akd. El.
Glebionis segetum (L.) Fourr. Kasımçiçeği ÇBFCB
Helichrysum stoechas (L.) Moench subsp. barrelieri (Ten.) Nyman Kudama ÇBFCB
Inula viscosa (L.)Aiton Sümenit Akd. El.
Lactuca serriola L. Eşekhelvası ÇBFCB
Notobasis syriaca (L.) Cass. Yavan kenger Akd. El.
Rhagadiolus stellatus (L.) Gaertn. Çatlakçanak Akd. El.
Senecio vulgaris L. Taşakcılotu ÇBFCB
Xeranthemum annuum L. Kağıtçiçeği ÇBFCB
BORAGINACEAE
Alkanna tinctoria  (L.) Tausch subsp. subleiocarpa  (Hub.-Mor.) Hub.-Mor. Havacivaotu Akd. El.
Anchusa azurea Miller var. azurea Sığırdili ÇBFCB
Buglossoides arvensis (L.)I.M. Johnst. Tarla taşkeseni ÇBFCB
Cerinthe minor L. subsp. auriculata (Ten.) Domac Livarotu ÇBFCB
Echium parviflorum Moench Kızıl engerek otu Akd. El.
Onosma oreodoxa Boiss. & Heldr. Darı şincarı Akd. El.
Symphytum brachycalyx Boiss. Dere kafesotu Akd. El.
BRASSICACEAE
Fibigia clypeata (L.) Medik. subsp. clypeata var. eriocarpa (DC.) Post Sikkeotu ÇBFCB
Hirschfeldia incana (L.) Lagr.-Foss. Nadas turpu ÇBFCB
Matthiola longipetala (Vent.) DC. subsp. pumilio (Sibth. & Smith) P. W. Ball Cüce şebboy E EN ÇBFCB
Microthlaspi perfoliatum (L.)F.K.Mey. Giyle ÇBFCB
CAMPANULACEAE
Campanula buseri Damboldt Gevrek çan ÇBFCB
Campanula delicatula Boiss. Narin çan Akd. El.
Campanula peregrina L. Cennet çanı Akd. El.
Legousia speculum-veneris (L.) Chaix Hoş kadınaynası ÇBFCB
CAPRIFOLIACEAE
Centranthus longiflorus Stev. subsp. longiflorus Mahmuzçiçeği Ir.-Tur.El.
Cephalaria lycica V.A. Matthews Muğla pelemiri E NT Akd. El.
Cephalaria scoparia Contandr. & Quézel Süpürge pelemiri E EN Akd. El.
Scabiosa atropurpurea L. Mor uyuzotu ÇBFCB
Lonicera nummulariifolia Jaub. & Spach subsp. glandulifera (Hub.-Mor.) Chamberlain Sulu tavşançili E VU Akd. El.
Valerianella obtusiloba Boiss. Gül kuzugevreği Akd. El.
CARYOPHYLLACEAE
Cerastium dichotomum L. subsp. dichotomum çatalboynuzotu ÇBFCB
Dianthus calocephalus Boiss. Güzel karanfil ÇBFCB
Dianthus zonatus Fenzl var. zonatus Kaya karanfili ÇBFCB
Minuartia picta (Sibth. & Sm.) Bornm. Ergen tıstıs ÇBFCB
Saponaria dalmasii H. Boissieu Has sabunotu E CR Akd. El.
Silene behen L. Akkıvşak ÇBFCB
Silene cryptoneura Stapf. (Resim 3) Özge nakıl E VU Akd. El.
Silene gallica L. serçeçiçeği ÇBFCB
Silene vulgaris (Moench) Garcke var. vulgaris Ecibücü ÇBFCB
CISTACEAE
Fumana arabica (L.) Spach Arap güneşotu ÇBFCB
CLEOMACEAE
Cleome ornithopodioides L. Taş saçakgülü ÇBFCB
COLCHICACEAE
Colchicum baytopiorum C.D. Brickell Güz çiğdemi E NT Akd. El.
CONVOLVULACEAE
Convolvulus scammonia L. Bingözotu ÇBFCB
Cuscuta campestris Yunck. Kafirsaçı ÇBFCB
CRASSULACEAE
Sedum album L. Çobankavurgası ÇBFCB
Sedum pallidum M. Bieb. Koyunörmece ÇBFCB
EUPHORBIACEAE
Chrozophora tinctoria (L.) A.Juss. Siğilotu ÇBFCB
Euphorbia chamaesyce L. Şebrem ÇBFCB
FABACEAE
Bisserula pelecinus L. Tarakyoncası Akd. El.
Coronilla scorpioides (L.) W.D.J.Koch Akrepburçağı ÇBFCB
Astragalus hamosus L. Koçboynuzu ÇBFCB
Dorycnium pentaphyllum Scop. subsp. haussknechtii (Boiss.) Gams. Gervenük E LC ÇBFCB
Glycyrrhiza echinata L. Pıtırak meyan ÇBFCB
Hippocrepis emerus (L.) Lassen  subsp. emeroides (Boiss. et Spruner) Lassen Tel gevrecik ÇBFCB
Lathyrus belinensis Maxted & Goyder(Resim 4) Belen burçağı E EN Akd. El.
Onobrychis caput-galli (L.) Lam. Pıtrak korunga Akd. El.
Ononis pubescens L. Havlı örsele Akd. El.
Trifolium angustifolium L. Nefel ÇBFCB
Trifolium tomentosum L. var. tomentosum Yünlü yonca ÇBFCB
GERANIACEAE
Erodium gruinum (L.) L’Hérit Kargadıdağı Akd. El.
Geranium lucidum L. Dakkaotu ÇBFCB
HYPERICACEAE
Hypericum perforatum L. subsp. veronense (Schrank) H.Linb. Sarı kantaron ÇBFCB
IRIDACEAE
Crocus wattiorum (B. Mathew) B. Mathew (Resim 5) kaya çiğdemi E EN Akd. El.
Gladiolus illyricus W.D.J. Koch Osman çiçeği Akd. El.
Gynandriris sisyrinchium (L.) Parl. Keklik çiğdemi ÇBFCB
Iris unguicularis Poir. subsp. carica (Wern. Schulze) A.P. Davis & Jury var. carica (Resim 6) Çalı navruzu E VU Akd. El.
Romulea tempskyana Freyn Sarıboğaz Akd. El.
LAMIACEAE
Ajuga orientalis L. Dağmayasılı ÇBFCB
Ballota glandulosissima  Hub.-Mor. & Patzak Leylimotu E VU Akd. El.
Clinopodium nepeta  (L.) Kuntze subsp. glandulosa (Req.) Govaerts Sümüklü fesleğen Avr-Sib. El.
Cyclotrichium origanifolium (Labill) Manden et Scheng. Dağnanesi Akd. El.
Lamium album L. Balıcak Avr-Sib. El.
Lamium moschatum Miller  var. moschatum Lünlüotu Akd. El.
Lamium orientale (Fisch. & Mey.) E.H.L.Krause Güzelce Ir.-Tur.El.
Nepeta cadmea Boiss. Honaz pisikotu E LC Akd. El.
Nepeta nuda L. subsp. albiflora (Boiss.) Gams Karaküncü ÇBFCB
Origanum minutiflorum O. Schwarz & P. H. Davis Sütçüler kekiği E NT Akd. El.
Phlomis armeniaca Willd. Boz şavlak Ir.-Tur.El.
Phlomis grandiflora H. S. Thompson subsp. grandiflora Bahargülü Akd. El.
Phlomis lycia D. Don Tüylü çalba Akd. El.
Prasium majus L. Çalıbaba Akd. El.
Prunella vulgaris L. Gelinciklemeotu Avr-Sib. El.
Salvia argentea L. Boz şalba Akd. El.
Salvia caespitosa  Montbret & Aucher ex Bentham Kırk şalba E LC Ir.-Tur.El.
Salvia verbenaca L. Elmakekiği Akd. El.
Satureja cuneifolia Ten. Kayakekiği Akd. El.
Scutellaria brevibracteata Stapf  subsp. brevibracteata Yağlıkaside E LC Akd. El.
Sideritis albiflora Hub.-Mor. (Resim 7) Akçiçekçayı E VU Akd. El.
Sideritis condensata Boiss. & Heldr. Kozalı kekik E VU Akd. El.
Stachys lavandulifolia Vahl. Tüylüçay ÇBFCB
Teucrium scordium L. subsp. scordioides (Schreb.) Arcang. Kurtluca Avr-Sib. El.
LILIACEAE
Fritillaria acmopetala Boiss. subsp. acmopetala Duguk Akd. El.
Gagea graeca (L.) Irmsch Sürmeli yıldız Akd. El.
Gagea peduncularis (C. Presl) Pascher Karga sarımsağı Akd. El.
MALVACEAE
Alcea biennis Winterl Fatmaanagülü ÇBFCB
Malva sylvestris L. Ebegümeci ÇBFCB
ONAGRACEAE
Epilobium hirsutum L. Hasanhüseyin çiçeği ÇBFCB
Ludwigia peploides (Kunth) P.H.Raven Göl toynakotu ÇBFCB
ORCHIDACEAE
Barlia robertiana (Loisel) Greuter (Resim 8) Patpatanak C Akd. El.
Cephalanthera epipactoides Fisch. & C.A. Mey. Ana çamçiçeği C Akd. El.
Limodorum abortivum (L.) Swartz var. abortivum Saçuzatan C ÇBFCB
Ophrys phaseliana D. Rückbr. & U. Rückbr. Faselis salebi E EN C Akd. El.
Orchis coriophora L. subsp. coriophora prinççiçeği C ÇBFCB
Orchis sancta L. püren salebi C Akd. El.
OROBANCHACEAE
Orobanche fuliginosa Reut. ex Jard. İsli canavarotu Akd. El.
PAPAVERACEAE
Glaucium flavum Crantz Gündürmelâlesi ÇBFCB
Papaver rhoeas L. Gelincik ÇBFCB
PLANTAGINACEAE
Globularia dumulosa O. Schwarz. (Resim 9) Çalı küreçiçeği E EN Akd. El.
Plantago afra L. Ateşyaprağı ÇBFCB
PLATANACEAE
Platanus orientalis L. Çınar ÇBFCB
PLUMBAGINACEAE
Limonium virgatum (Willd.) Fourr. Kuduzotu Akd. El.
POACEAE
Aegilops biuncialis Vis. İkikılçık ÇBFCB
Briza maxima L. Kuşyüreği ÇBFCB
Hordeum murinum L. subsp. murinum Pisipisiotu Akd. El.
Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steudel Kamış ÇBFCB
RANUNCULACEAE
Clematis cirrhosa L. Bahar sarmaşığı Akd. El.
Delphinium peregrinum L. Tel hezaren Akd. El.
ROSACEAE
Amygdalus graeca Lindl. Şeytanbademi Akd. El.
Geum heterocarpum Boiss. Sarı arapçiçeği ÇBFCB
RUBIACEAE
Cruciata taurica (Pall. ex Willd.) Ehrend Kırımgüzeli Ir.-Tur.El.
SAPINDACEAE
Acer hyrcanum Fisch. & C.A.Mey. subsp. sphaerocaryum Yalt. Kasnak akçaağacı E VU Akd. El.
SCROPHULARIACEAE
Scrophularia peregrina L. Sahilsıracası Akd. El.
Verbascum davisianum Hub.-Mor. (Resim 10) Kemer sığırkuyruğu E VU Akd. El.

Çizelge 1. Phaselis Antik Kenti ve Çevresinde Tespit Edilen Bitkiler (Kısaltmalar: Akd. El.: Akdeniz Elementi, Avr-Sib. El.: Avrupa-Sibirya Elementi, ÇBFCB: Çok Bölgeli veya Fitocoğrafik Bölgesi Bilinmeyen, E: Endemik)

Resim 1. Galanthus elwesii var. monostictus

Resim 2. Dracunculus vulgaris

Resim 3. Silene cryptoneura

Resim 4. Lathyrus belinensis

Resim 5. Crocus wattiorum

Resim 6. Iris unguicularis subsp. carica var. Carica

Resim 7. Sideritis albiflora

Resim 8. Barlia robertiana

Resim 9. Globularia dumulosa

Resim 10. Verbascum davisianum

Araştırmacı
Prof. Dr. Ramazan Süleyman GÖKTÜRK
Akdeniz Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü

KAYNAKLAR

Davis, P.H. 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol :1-9, Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.

Davis, P.H. MILL R.R and TAN, K. 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol:10, Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.

Düşen, O. D., Sümbül, H. 2001. Sarısu-Saklıkent Arasının Florası. The Herb Journal of Systematic Botany, 8 (1) : 29-60.

Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N. 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı. Barışcan Ofset Ankara. 246 sayfa.

Göktürk, R. S., Sümbül, H. 2002. The Current Conservation Status of Some Endemic Plants of Antalya Province. The Karaca Arboretum Magazine. Vol. VI., Part 3: 91−114.

Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K.H.C. 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Supplement II). Vol. 11. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh. 656 sayfa.

IUCN Species Survival Commission 2001. IUCN Red List Categories, Ver. 3.1— IUCN, Gland, Switzerland  & Cambridge, UK.

Peşmen, H. 1980. Olimpos-Beydağları Milli Parkının Florası. TBAG-335 No’lu Proje, 74 ss, Ankara.

Sümbül, H., Göktürk, R. S. 2005. Tahtalı Dağı,  198-200. Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı, WWF Türkiye, MAS Matbaacılık A. Ş. İstanbul.