2015 Yılı Phaselis ve Teritoryumu Flora Araştırma Raporu

Bu dönem yapılan arazi çalışmaları sonunda, toplanan bitkilerin adlandırma işleminde başta Türkiye Florası olmak üzere araştırma alanı ve yakın çevresinde daha önce değişik bilim insanlarınca yapılan çalışmalardan faydalanılmıştır (Davis 1965-1985; Davis et al. 1988; Güner et al 2000; Peşmen 1980; Düşen & Sümbül, H. 2001; Göktürk & Sümbül 2002).

Phaselis, Antalya ili Kemer ilçesi sınırları içinde kalmakta olup, Türkiye Florasındaki kareleme sistemine göre C3 karesinde yer almaktadır. Araştırma alanından toplanan bitkilerin teşhis edilmesiyle 38 familya’ya ait 126 cins ve 152 bitki taksonu tespit edilmiştir. Phaselis antik kenti ve çevresinde bulunan 152 taksonun, 121 tanesi tür, 22 tanesi alttür ve 9 tanesi ise varyete kategorisinde yer almaktadır. Tespit edilen 152 taksonun 80 tanesi Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi elementi, 5 tanesi İran-Turan Fitocoğrafik Bölgesi elementi, 4 tanesi Avrupa-Sibirya Fitocoğrafik Bölgesi elementi ve 63 tanesi ise çok bölgeli veya fitocoğrafik bölgesi bilinmeyen kategorisinde yer almaktadır. Akdeniz elementlerinin alanda çok olmasının nedeni, sahanın tümüyle Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi içinde yer alması ile açıklamak mümkündür.

Bu rapor döneminde teşhis edilen 152 taksonun 28 tanesi endemiktir. Bu endemik taksonlardan 11 tanesi VU (Zarar Görebilir), 9 tanesi EN (Tehlikede), 4 tanesi LC (En az endişe verici), 3 tanesi NT (Tehdit Altına Girebilir), 1 tanesi ise CR (Çok Tehlikede) kategorisinde yer almaktadır (IUCN 2006).

Phaselis antik kenti ve çevresinde yetişen bitkilerin 6 tanesinin CİTES Sözleşmesinde yer aldığı görülmektedir.

Familya/Bitkiler Türkçe Adı Endemizm IUCN Kategorisi Bern (B) – Cites (C) Fitocorafik Bölge
AMARYLLIDACEAE
Allium bourgeaui Rech. fil. subsp. bourgeaui Sahil soğanı Akd. El.
Allium junceum Sm. subsp. tridentatum Kollmann, Özhatay & Koyuncu Dişli körmen E VU Akd. El.
Allium neapolitanum Cyr. Sarımsak çiçeği Akd. El.
Galanthus elwesii Hook. f. var. monostictus P.D. Sell  (Resim 1) Kardelen E EN Akd. El.
Narcissus tazetta L. subsp. tazetta Nergis ÇBFCB
APIACEAE
Anethum graveolens L. Dereotu ÇBFCB
Artedia squamata L. Karabenek ÇBFCB
Bupleurum gracile d’Urv. Şeytanyıldızı Akd. El.
Eryngium thorifolium Boiss. Kör boğadikeni E VU Akd. El.
Orlaya daucoides (L.) Greuter dilkanatan Akd. El.
Tordylium apulum L. Kafkalida Akd. El.
APOCYNACEAE
Vinca herbacea Waldst. & Kit. Bikir çiçeği ÇBFCB
ARACEAE
Arum dioscoridis Sm. var. dioscoridis Tirşik pancarı Akd. El.
Dracunculus vulgaris Schott (Resim 2) Yılanbıçağı Akd. El.
ARISTOLOCHIACEAE
Aristolochia hirta L. Yılanotu Akd. El.
ASPARAGACEAE
Muscari armeniacum Leichtlin ex Baker Gavurbaşı ÇBFCB
Muscari comosum (L.) Mill. Morbaş Akd. El.
Ornithogalum narbonense L. Akbaldır Akd. El.
Ornithogalum pyrenaicum L. Eşek susamı ÇBFCB
Prospero autumnalis (L.) Speta Güz sümbülü Akd. El.
ASTERACEAE
Ambrosia maritima L. Zaylan çiçeği Akd. El.
Bellis annua L. Akbubeçlik Akd. El.
Carduus argentatus L. Gümüş dikeni Akd. El.
Centaurea babylonica (L.) L. Salkım sarıbaş Akd. El.
Centaurea dichroa Boiss. & Heldr. Alabaş E VU Akd. El.
Centaurea iberica Trev. ex Sprengel Deligözdikeni ÇBFCB
Centaurea wagenitzii Hub.-Mor. Adrasan düğmesi E EN Akd. El.
Conyza canadensis (L.) Cronquist Selviotu ÇBFCB
Crupina crupinastrum (Moris) Vis. Gelindöndüren ÇBFCB
Doronicum orientale   Hoffm. Kaplanotu ÇBFCB
Geropogon hybridus (L.) Schultz Melez yemlik Akd. El.
Glebionis segetum (L.) Fourr. Kasımçiçeği ÇBFCB
Helichrysum stoechas (L.) Moench subsp. barrelieri (Ten.) Nyman Kudama ÇBFCB
Inula viscosa (L.)Aiton Sümenit Akd. El.
Lactuca serriola L. Eşekhelvası ÇBFCB
Notobasis syriaca (L.) Cass. Yavan kenger Akd. El.
Rhagadiolus stellatus (L.) Gaertn. Çatlakçanak Akd. El.
Senecio vulgaris L. Taşakcılotu ÇBFCB
Xeranthemum annuum L. Kağıtçiçeği ÇBFCB
BORAGINACEAE
Alkanna tinctoria  (L.) Tausch subsp. subleiocarpa  (Hub.-Mor.) Hub.-Mor. Havacivaotu Akd. El.
Anchusa azurea Miller var. azurea Sığırdili ÇBFCB
Buglossoides arvensis (L.)I.M. Johnst. Tarla taşkeseni ÇBFCB
Cerinthe minor L. subsp. auriculata (Ten.) Domac Livarotu ÇBFCB
Echium parviflorum Moench Kızıl engerek otu Akd. El.
Onosma oreodoxa Boiss. & Heldr. Darı şincarı Akd. El.
Symphytum brachycalyx Boiss. Dere kafesotu Akd. El.
BRASSICACEAE
Fibigia clypeata (L.) Medik. subsp. clypeata var. eriocarpa (DC.) Post Sikkeotu ÇBFCB
Hirschfeldia incana (L.) Lagr.-Foss. Nadas turpu ÇBFCB
Matthiola longipetala (Vent.) DC. subsp. pumilio (Sibth. & Smith) P. W. Ball Cüce şebboy E EN ÇBFCB
Microthlaspi perfoliatum (L.)F.K.Mey. Giyle ÇBFCB
CAMPANULACEAE
Campanula buseri Damboldt Gevrek çan ÇBFCB
Campanula delicatula Boiss. Narin çan Akd. El.
Campanula peregrina L. Cennet çanı Akd. El.
Legousia speculum-veneris (L.) Chaix Hoş kadınaynası ÇBFCB
CAPRIFOLIACEAE
Centranthus longiflorus Stev. subsp. longiflorus Mahmuzçiçeği Ir.-Tur.El.
Cephalaria lycica V.A. Matthews Muğla pelemiri E NT Akd. El.
Cephalaria scoparia Contandr. & Quézel Süpürge pelemiri E EN Akd. El.
Scabiosa atropurpurea L. Mor uyuzotu ÇBFCB
Lonicera nummulariifolia Jaub. & Spach subsp. glandulifera (Hub.-Mor.) Chamberlain Sulu tavşançili E VU Akd. El.
Valerianella obtusiloba Boiss. Gül kuzugevreği Akd. El.
CARYOPHYLLACEAE
Cerastium dichotomum L. subsp. dichotomum çatalboynuzotu ÇBFCB
Dianthus calocephalus Boiss. Güzel karanfil ÇBFCB
Dianthus zonatus Fenzl var. zonatus Kaya karanfili ÇBFCB
Minuartia picta (Sibth. & Sm.) Bornm. Ergen tıstıs ÇBFCB
Saponaria dalmasii H. Boissieu Has sabunotu E CR Akd. El.
Silene behen L. Akkıvşak ÇBFCB
Silene cryptoneura Stapf. (Resim 3) Özge nakıl E VU Akd. El.
Silene gallica L. serçeçiçeği ÇBFCB
Silene vulgaris (Moench) Garcke var. vulgaris Ecibücü ÇBFCB
CISTACEAE
Fumana arabica (L.) Spach Arap güneşotu ÇBFCB
CLEOMACEAE
Cleome ornithopodioides L. Taş saçakgülü ÇBFCB
COLCHICACEAE
Colchicum baytopiorum C.D. Brickell Güz çiğdemi E NT Akd. El.
CONVOLVULACEAE
Convolvulus scammonia L. Bingözotu ÇBFCB
Cuscuta campestris Yunck. Kafirsaçı ÇBFCB
CRASSULACEAE
Sedum album L. Çobankavurgası ÇBFCB
Sedum pallidum M. Bieb. Koyunörmece ÇBFCB
EUPHORBIACEAE
Chrozophora tinctoria (L.) A.Juss. Siğilotu ÇBFCB
Euphorbia chamaesyce L. Şebrem ÇBFCB
FABACEAE
Bisserula pelecinus L. Tarakyoncası Akd. El.
Coronilla scorpioides (L.) W.D.J.Koch Akrepburçağı ÇBFCB
Astragalus hamosus L. Koçboynuzu ÇBFCB
Dorycnium pentaphyllum Scop. subsp. haussknechtii (Boiss.) Gams. Gervenük E LC ÇBFCB
Glycyrrhiza echinata L. Pıtırak meyan ÇBFCB
Hippocrepis emerus (L.) Lassen  subsp. emeroides (Boiss. et Spruner) Lassen Tel gevrecik ÇBFCB
Lathyrus belinensis Maxted & Goyder(Resim 4) Belen burçağı E EN Akd. El.
Onobrychis caput-galli (L.) Lam. Pıtrak korunga Akd. El.
Ononis pubescens L. Havlı örsele Akd. El.
Trifolium angustifolium L. Nefel ÇBFCB
Trifolium tomentosum L. var. tomentosum Yünlü yonca ÇBFCB
GERANIACEAE
Erodium gruinum (L.) L’Hérit Kargadıdağı Akd. El.
Geranium lucidum L. Dakkaotu ÇBFCB
HYPERICACEAE
Hypericum perforatum L. subsp. veronense (Schrank) H.Linb. Sarı kantaron ÇBFCB
IRIDACEAE
Crocus wattiorum (B. Mathew) B. Mathew (Resim 5) kaya çiğdemi E EN Akd. El.
Gladiolus illyricus W.D.J. Koch Osman çiçeği Akd. El.
Gynandriris sisyrinchium (L.) Parl. Keklik çiğdemi ÇBFCB
Iris unguicularis Poir. subsp. carica (Wern. Schulze) A.P. Davis & Jury var. carica (Resim 6) Çalı navruzu E VU Akd. El.
Romulea tempskyana Freyn Sarıboğaz Akd. El.
LAMIACEAE
Ajuga orientalis L. Dağmayasılı ÇBFCB
Ballota glandulosissima  Hub.-Mor. & Patzak Leylimotu E VU Akd. El.
Clinopodium nepeta  (L.) Kuntze subsp. glandulosa (Req.) Govaerts Sümüklü fesleğen Avr-Sib. El.
Cyclotrichium origanifolium (Labill) Manden et Scheng. Dağnanesi Akd. El.
Lamium album L. Balıcak Avr-Sib. El.
Lamium moschatum Miller  var. moschatum Lünlüotu Akd. El.
Lamium orientale (Fisch. & Mey.) E.H.L.Krause Güzelce Ir.-Tur.El.
Nepeta cadmea Boiss. Honaz pisikotu E LC Akd. El.
Nepeta nuda L. subsp. albiflora (Boiss.) Gams Karaküncü ÇBFCB
Origanum minutiflorum O. Schwarz & P. H. Davis Sütçüler kekiği E NT Akd. El.
Phlomis armeniaca Willd. Boz şavlak Ir.-Tur.El.
Phlomis grandiflora H. S. Thompson subsp. grandiflora Bahargülü Akd. El.
Phlomis lycia D. Don Tüylü çalba Akd. El.
Prasium majus L. Çalıbaba Akd. El.
Prunella vulgaris L. Gelinciklemeotu Avr-Sib. El.
Salvia argentea L. Boz şalba Akd. El.
Salvia caespitosa  Montbret & Aucher ex Bentham Kırk şalba E LC Ir.-Tur.El.
Salvia verbenaca L. Elmakekiği Akd. El.
Satureja cuneifolia Ten. Kayakekiği Akd. El.
Scutellaria brevibracteata Stapf  subsp. brevibracteata Yağlıkaside E LC Akd. El.
Sideritis albiflora Hub.-Mor. (Resim 7) Akçiçekçayı E VU Akd. El.
Sideritis condensata Boiss. & Heldr. Kozalı kekik E VU Akd. El.
Stachys lavandulifolia Vahl. Tüylüçay ÇBFCB
Teucrium scordium L. subsp. scordioides (Schreb.) Arcang. Kurtluca Avr-Sib. El.
LILIACEAE
Fritillaria acmopetala Boiss. subsp. acmopetala Duguk Akd. El.
Gagea graeca (L.) Irmsch Sürmeli yıldız Akd. El.
Gagea peduncularis (C. Presl) Pascher Karga sarımsağı Akd. El.
MALVACEAE
Alcea biennis Winterl Fatmaanagülü ÇBFCB
Malva sylvestris L. Ebegümeci ÇBFCB
ONAGRACEAE
Epilobium hirsutum L. Hasanhüseyin çiçeği ÇBFCB
Ludwigia peploides (Kunth) P.H.Raven Göl toynakotu ÇBFCB
ORCHIDACEAE
Barlia robertiana (Loisel) Greuter (Resim 8) Patpatanak C Akd. El.
Cephalanthera epipactoides Fisch. & C.A. Mey. Ana çamçiçeği C Akd. El.
Limodorum abortivum (L.) Swartz var. abortivum Saçuzatan C ÇBFCB
Ophrys phaseliana D. Rückbr. & U. Rückbr. Faselis salebi E EN C Akd. El.
Orchis coriophora L. subsp. coriophora prinççiçeği C ÇBFCB
Orchis sancta L. püren salebi C Akd. El.
OROBANCHACEAE
Orobanche fuliginosa Reut. ex Jard. İsli canavarotu Akd. El.
PAPAVERACEAE
Glaucium flavum Crantz Gündürmelâlesi ÇBFCB
Papaver rhoeas L. Gelincik ÇBFCB
PLANTAGINACEAE
Globularia dumulosa O. Schwarz. (Resim 9) Çalı küreçiçeği E EN Akd. El.
Plantago afra L. Ateşyaprağı ÇBFCB
PLATANACEAE
Platanus orientalis L. Çınar ÇBFCB
PLUMBAGINACEAE
Limonium virgatum (Willd.) Fourr. Kuduzotu Akd. El.
POACEAE
Aegilops biuncialis Vis. İkikılçık ÇBFCB
Briza maxima L. Kuşyüreği ÇBFCB
Hordeum murinum L. subsp. murinum Pisipisiotu Akd. El.
Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steudel Kamış ÇBFCB
RANUNCULACEAE
Clematis cirrhosa L. Bahar sarmaşığı Akd. El.
Delphinium peregrinum L. Tel hezaren Akd. El.
ROSACEAE
Amygdalus graeca Lindl. Şeytanbademi Akd. El.
Geum heterocarpum Boiss. Sarı arapçiçeği ÇBFCB
RUBIACEAE
Cruciata taurica (Pall. ex Willd.) Ehrend Kırımgüzeli Ir.-Tur.El.
SAPINDACEAE
Acer hyrcanum Fisch. & C.A.Mey. subsp. sphaerocaryum Yalt. Kasnak akçaağacı E VU Akd. El.
SCROPHULARIACEAE
Scrophularia peregrina L. Sahilsıracası Akd. El.
Verbascum davisianum Hub.-Mor. (Resim 10) Kemer sığırkuyruğu E VU Akd. El.

Çizelge 1. Phaselis Antik Kenti ve Çevresinde Tespit Edilen Bitkiler (Kısaltmalar: Akd. El.: Akdeniz Elementi, Avr-Sib. El.: Avrupa-Sibirya Elementi, ÇBFCB: Çok Bölgeli veya Fitocoğrafik Bölgesi Bilinmeyen, E: Endemik)

Resim 1. Galanthus elwesii var. monostictus

Resim 2. Dracunculus vulgaris

Resim 3. Silene cryptoneura

Resim 4. Lathyrus belinensis

Resim 5. Crocus wattiorum

Resim 6. Iris unguicularis subsp. carica var. Carica

Resim 7. Sideritis albiflora

Resim 8. Barlia robertiana

Resim 9. Globularia dumulosa

Resim 10. Verbascum davisianum

Araştırmacı
Prof. Dr. Ramazan Süleyman GÖKTÜRK
Akdeniz Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü

KAYNAKLAR

Davis, P.H. 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol :1-9, Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.

Davis, P.H. MILL R.R and TAN, K. 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol:10, Edinburgh Univ. Press, Edinburgh.

Düşen, O. D., Sümbül, H. 2001. Sarısu-Saklıkent Arasının Florası. The Herb Journal of Systematic Botany, 8 (1) : 29-60.

Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N. 2000. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı. Barışcan Ofset Ankara. 246 sayfa.

Göktürk, R. S., Sümbül, H. 2002. The Current Conservation Status of Some Endemic Plants of Antalya Province. The Karaca Arboretum Magazine. Vol. VI., Part 3: 91−114.

Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K.H.C. 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Supplement II). Vol. 11. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh. 656 sayfa.

IUCN Species Survival Commission 2001. IUCN Red List Categories, Ver. 3.1— IUCN, Gland, Switzerland  & Cambridge, UK.

Peşmen, H. 1980. Olimpos-Beydağları Milli Parkının Florası. TBAG-335 No’lu Proje, 74 ss, Ankara.

Sümbül, H., Göktürk, R. S. 2005. Tahtalı Dağı,  198-200. Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı, WWF Türkiye, MAS Matbaacılık A. Ş. İstanbul.

2015 Yılı Phaselis ve Teritoryumu Likenler Araştırma Raporu

Likenler talluslu canlılardan olup, kendi besinlerini kendileri üretebilen, yüzlerce yıl yaşayabilen, içerisinde bir veya daha çok sayıda yeşil alg veya maviyeşil bakteri ve mantar türünün bulunduğu birlikteliklerdir. Liken oluşturmayan algler veya maviyeşil bakteriler ve mantarlar kısıtlı yaşam koşullarında yaşayabilirken; likenler ekstrem koşulların hakim olduğu çöller, Arktik ve Antarktik bölgeler, dağların en yüksek kesimleri gibi pek çok canlının gelişemeyeceği yerlerde yaşayabilmektedirler. Gerçekleştirdikleri birliktelik sayesinde likenler, diğer canlılarda rastlanmayan bazı maddeleri yüksek konsantrasyonlarda bünyelerinde oluşturabilmektedirler. Likenler zor yaşam koşullarında, çok uzun yıllar yaşadıklarından bu maddeleri zararlılara karşı korunmak amacıyla üretmektedirler. Liken kaynaklı bu bileşikler kullanılarak günümüz sorunlarına akılcı çözümler üretilebilir düşüncesi ile araştırmacılar, likenleri daha iyi tanımaya yönelik çalışmalar yapmaktadırlar. Ancak bu çalışmaların etkin bir şekilde yapılabilmesi için liken zenginliğimizin belirlenmesi ve doğru olarak isimlendirilmesi gerekmektedir. Buna ek olarak, öncelikle korunan alanların liken çeşitliliğinin belirlenmesi “neyi koruyoruz” sorusuna yanıt bulabilmek, korunmayan diğer alanlardaki liken çeşitliliğindeki değişimleri saptayabilmek için oldukça önemlidir. Bu şekilde çevresel değişimlere hassas olarak tanınan likenlerin kayıp olup olmadığı, alanların hava kirliliği, insan müdahalesi gibi etmenlere maruz kalıp kalmadıkları tespit edilebilmektedir. Bu araştırma, Roma İmparatorluğu Dönemi sınırları ile Phaselis antik kenti tarihi yapıları üzerinde yayılış gösteren liken taksonlarının belirlenmesi amacıyla yürütülmektedir. Bu metinde, geçen rapor dönemi ile birlikte, bu rapor döneminde de kayıt edilmiş Phaselis antik kenti likenleri sunulmuştur.

MATERYAL METOT

Bu yıl ki arazi çalışmalarında geçen yılda da yapıldığı gibi, her bir lokalitenin GPS cihazı ile koordinat, yön ve yüksekliği belirlenmiş ve kayıt edilmiştir. Kayıt edilen bu lokalitelerden, daha sonra yapılacak olan tür teşhislerine uygun liken örnekleri toplanmıştır. Alanın geniş yüzölçümünde yer alan antik kentlere gidilerek, bu antik kentleri oluşturan harebe, lahit, duvar ve kayalardan örnekler alınmıştır. Bu örnekler alınırken eserlere zarar vermeyecek kadar küçük parçalar alınmasına dikkat edilmiştir. Ayrıca eserlerin çevrelerindeki bitkiler üzerinde yaşayan likenlerde toplanmıştır. Şu ana kadar çalışma yapılmış lokaliteler (Şekil 1), koordinat ve yükseklikleri ile birlikte aşağıda verilmiştir:

Lokaliteler

Lokalite 1:    Antalya; Olimpos Milli Parkı; Phaselis Antik Kenti; İmparatora adanmış kutsal alan ve Tiyatro çevresi, K 36° 31′ 22″- D 30° 33’05”, 15-25 m, 13.ix.2014
Lokalite 2:    Antalya; Olimpos Milli Parkı; Phaselis Antik Kenti; Kumluca -Antalya Otoyolu güneyi, otel yapımı durdurulan alan, K 36° 31′ 32″- D 30° 31′ 45″, 20 – 30 m, 13.ix.2014
Lokalite 3:    Antalya; Olimpos Milli Parkı; Phaselis Antik Kenti; Kumluca -Antalya Otoyolu kuzeyi, Tahtalı dağı güney etekleri; Antik teraslar, K 36° 32′ 19″- D 30° 31′ 13″, 280 m, 13.ix.2014
Lokalite 4: Antalya; Olimpos Milli Parkı; Phaselis Antik Kenti; Kumluca -Antalya Otoyolu kuzeyi, Tahtalı dağı güney etekleri; Servi topluluğu, K 36° 32′ 47″- D 30° 30′ 08″, 440 m, 13.ix.2014
Lokalite 5: Antalya; Olimpos Milli Parkı; Phaselis Antik Kenti; Kumluca -Antalya Otoyolu kuzeyi, Tahtalı dağı güney etekleri; Teleferik başlangıç noktası K 36° 32′ 23″- D 30° 29′ 07″, 730 m, 13.ix.2014
Lokalite 6:    Antalya; Olimpos Milli Parkı; Phaselis Antik Kenti; Çatma Dağı; Kocaköy K 36° 50′ 27″- D 30° 34′ 07″, 214 m, 02.iii.2015
Lokalite 7:    Antalya; Olimpos Milli Parkı; Phaselis Antik Kenti; Sarı Çınar Dağı; Elma Yanı Yaylası, Elmasuyu mevkii (Sardessos kalıntıları civarı), K 36° 44′ 70″- D 30° 29′ 92″, 1127 m, 02.iii.2015
Lokalite 8:    Antalya; Olimpos Milli Parkı; Phaselis Antik Kenti; Kargıcak plajı’nın batısındaki tepenin arka yamacı, Lyrnas (Hayıtlıgöl) Antik Kenti, K 36° 44′ 56″- D 30° 33′ 30″, 234 m, 10.x.2015
Lokalite 9:    Antalya; Olimpos Milli Parkı; Phaselis Antik Kenti; Göynük Kanyonu’na giden yolun kuzeyindeki ilk tepe, Thebe (Rezburnu) Antik Kenti, K 36° 41′ 07″- D 30° 33′ 46″, 218 m, 10.x.2015

Arazi çalışmaları sonucunda toplanan liken örnekleri “The Lichens of Great Britain and Ireland (Smith et al. 2009)”, “Die Flechten Baden– Württembergs (Wirth 1995)”, “Likenoj de Okcidenta Europo (Clauzade and Roux 1985)”, “Lichenforming, lichenicolous and allied fungi of Israel (Wasser and Nevo 2005)”, “Keys to the lichens of Minnesota (Wetmore, 2005)” “The lichens of British Columbia (Goward et al. 1994)” gibi temel eserler olmak üzere revizyonlar, monograflar ve makalelerdeki anahtarlardan faydalanılmıştır.

Şekil 1. Alanın fiziki haritası ve arazi çalışması yapılmış lokaliteler

Bahsedilen bu kaynaklar yardımıyla likenlerin tayinleri, örneklerin tallus rengi, yapısı, üremeden sorumlu yapılarının tipi, yaşama ortamı gibi morfolojik özellikleri; tallus tabakalaşması, spor yapısı ve sayısı, kristal içeriği gibi anatomik özellikleri ve bazı çözeltilere verdikleri renk reaksiyonları incelenerek gerçekleştirilmiştir. Liken türleri teşhis edilirken aşağıda sembolleri ve içerikleri verilen çözeltiler, anahtarda belirtilen renk reaksiyonunu verip vermediğini belirlemek için liken örneklerine uygulanmışlardır.

K : % 10 – 35’lik potasyum hidroksit çözeltisi,
C : % 3’lük sodyum hipoklorit çözeltisi,
Pd: 1 gr p-fenilendiamin, 10 gr sodyum sülfit, 5 ml deterjan ve 100 ml sudan hazırlanmış parafenilendiamin çözeltisi,
I : 0.5 gr iyot, 1.5 gr potasyum iyodür, 100 ml distile sudan hazırlanmış iyot çözeltisi,
N : % 50’lik nitrik asit çözeltisi (Smith et al. 2009).

Liken örneklerinin teşhislerinde morfolojik incelemeler için Nikon SMZ745 T model stereomikroskop, anatomik incelemeler için ise Nikon Eclipse E100 model optik mikroskop kullanılmıştır.

BULGULAR

Bu rapor döneminde, Phaselis Antik Kenti’nden belirlenen liken taksonları aşağıda listelenmiştir. Bu güne kadar yapılan 9 lokalitedeki arazi çalışmaları ve laboratuvar çalışmaları sonucunda alandan 90 liken taksonu belirlenmiştir. Bu taksonlardan Leprocaulon microscopicum (Vill.) Gams, Porpidia albocaerulescens (Wulfen) Hertel & Knoph ve Porpidia cinereoatra (Ach.) Hertel & Knoph Antalya ili ve ilçeleri için ilk kez kayıt edilmiştir. Aşağıda şu ana kadar arazi çalışması yapılmış 9 lokaliteden belirlenen liken taksonları, substratları ve lokaliteleri listelenmiştir:

Şekil 2. İmparatora adanmış kutsal alanda bir eser üzerinde Aspicilia farinosa

Liken takson listesi

Aspicilia farinosa (Flörke) Flagey 1, 9 kalkerli kaya
Bacidia rosella (Pers.) De Not. 4 Cupressus sempervirens
Bacidia rubella (Hoffm.) A. Massal. 4 Cupressus sempervirens
Bagliettoa marmorea (Scop.) Gueidan & Cl.Roux 4, 6, 7, 9 kalkerli kaya
Bagliettoa calciseda (DC.) Gueidan & Cl.Roux 1, 7, 9 kalkerli kaya
Bagliettoa parmigera (J.Steiner) Vězda & Poelt 1,3, 9 kalkerli kaya
Bagliettoa parmigerella (Zahlbr.) Vĕzda & Poelt 7 kalkerli kaya
Blastenia crenularia (With.) Arup, Søchting & Frödén 1, 2 kalkerli kaya
Blennothallia crispa (Huds.) Otálora, P.M.Jørg. & Wedin 3 kalkerli kaya
Caloplaca adriatica (Zahlbr.) Servít 1, 3, 9 kalkerli kaya

Şekil 3. Kocaköy Mevkii’nden tarihi yapı ve eser görüntüleri

Caloplaca inconnexa var. nesodes Poelt & Nimis 2 silisli kaya
Candelariella aurella (Hoffm.) Zahlbr. 2 silisli kaya
Catapyrenium daedaleum (Krempelh.) Stein 3 kalkerli kaya
Circinaria calcarea (L.) A. Nordin, S. Savic & Tibell 1, 3, 9 kalkerli kaya
Circinaria contorta ssp. hoffmanniana S. Ekman & Fröberg ex R. Sant. 2, 7 kalkerli kaya
Cladonia caespiticia (Pers.) Flörke 1 Pistacia terebinthus
Cladonia convoluta (Lam.) Anders 2 bitki döküntüsü
Cladonia fimbriata (L.) Fr. 1, 3, ölü ağaç; 5 Pinus brutia
Cladonia pocillum (Ach.) Grognot 9 yosun
Cladonia pyxidata (L.) Hoffm. 1, 2, 3, 7, 9 bitki döküntüsü
Cladonia rangiformis Hoffm. 1, 2, 9 bitki döküntüsü
Clauzadea immersa (Hoffm.) Hafellner & Bellem. 1, 3, 7, 8 kalkerli kaya
Clauzadea monticola (Ach.) Hafellner & Bellem. 7 kalkerli kaya
Collema flaccidum (Ach.) Ach. 4 toprak
Collema subnigrescens Degel. 4 Cupressus sempervirens
Diploschistes muscorum (Scop.) R.Sant. 1 Cladonia sp.; 2 silisli kaya; 3 kalkerli kaya
Diploschistes ocellatus (Vill.) Norman 2 silisli kaya
Diploschistes scruposus (Schreb.) Norman 2 silisli kaya
Enchylium polycarpon (Hoffmann) Otalora, PM Jorg. & Wedin 1 kalkerli kaya
Evernia prunastri (L.) Ach. 1, Quercus coccifera; 5, 7 Pinus brutia
Flavoplaca citrina (Hoffm.) Arup, Frödén & Søchting 4 Cupressus sempervirens
Fuscopannaria olivacea (M.Jørg.) M.Jørg. 4 Cupressus sempervirens
Gyalolechia flavorubescens (Huds.) Søchting, Frödén & Arup 4 Cupressus sempervirens
Gyalolechia flavovirescens (Wulfen) Søchting, Frödén & Arup 1 kalkerli kaya
Lathagrium auriforme (With.) Otálora, P.M.Jørg. & Wedin, 3 kalkerli kaya

Şekil 4. Otel yapımı durdurulan alanda Antalya’dan ilk kez kayıt edilmiş Leprocaulon microscopicum

Şekil 5. Sardessos’tan Lobothallia radiosa

Lecanora argentata (Ach.) Degel. 1 Laurus nobilis
Lecanora bolcana (Pollini) Poelt 1, 2 silisli kaya
Lecanora campestris (Schaer.) Hue 4 Cupressus sempervirens
Lecanora chlarotera Nyl. 1 Quercus coccifera
Lecanora expallens Ach. 5 Pinus brutia
Lecanora saligna (Schrad.) Zahlbr. 7 Pinus brutia
Lecanora muralis (Schreb.) Rabenh. 2, 4 silisli kaya
Lecidea fuscoatra (L.) Ach 2, silisli kaya
Lecidella stigmatea (Ach.) Hertel & Leuckert 7 kalkerli kaya
Lecidella elaeochroma (Ach.) M.Choisy 1 Quercus coccifera; 2 Cupressus sempervirens
Lepraria nivalis J.R.Laundon 1, 3, 6, 7, 9 kalkerli kaya
Leprocaulon microscopicum (Vill.) Gams 2 silisli kaya
Leproplaca chrysodeta (Vain.) J.R. Laundon 3 kalkerli kaya
Leproplaca xantholyta (Nyl.) Hue 9 kalkerli kaya
Lobothallia radiosa (Hoffm.) Hafellner 2 silisli kaya, 3, 7, 9 kalkerli kaya
Nephroma laevigatum Ach. 5 Pinus brutia
Parmelia sulcata Taylor 5, 7 Pinus brutia
Parmelia saxatilis (L.) Ach. 7 Juniperus excelsa
Pertusaria albescens (Huds.) M.Choisy & Werner 1 karayosunu, 3 Laurus nobilis

Şekil 6. Sardessos’tan Platismatia glauca

Pertusaria leioplaca DC. 4 Cupressus sempervirens
Phaeophyscia orbicularis (Neck.) Moberg 7 Pinus brutia
Phlyctis argena (Sprengel) Flot. 4 Cupressus sempervirens
Physcia adscendens (Fr.) H. Olivier 4, 8 Cupressus sempervirens; 9 kalkerli kaya
Physcia aipolia (Humb.) Fürnrh. 2 silisli kaya
Physcia leptalea (Ach.) DC. 1 Ceratonia siliqua; 8 Cupressus sempervirens
Placopyrenium bucekii (Nádv. & Servít) Breuss 2 silisli kaya
Placynthium nigrum (Huds.) Gray 1 silisli kaya; 3, 6, 7, 9 kalkerli kaya
Platismatia glauca (L.) W.L.Culb. & C.F.Culb. 4 Pinus brutia, 7 ölü ağaç
Porpidia albocaerulescens (Wulfen) Hertel & Knoph 2 silisli kaya
Porpidia cinereoatra (Ach.) Hertel & Knoph 2 silisli kaya

 

 

Şekil 7. Hayıtlıgöl (Lyrnas) Antik Kenti’nden tarihi yapı ve eser görüntüleri

 

Şekil 8. Thebe (Rez Burnu Tepesi) Antik Kenti’nden bazı liken türleri

Protoblastenia calva (Dicks.) Zahlbr. 7 kalkerli kaya
Pyrenodesmia variabilis (Pers.) A.Massal. 3 kalkerli kaya
Ramalina farinacea (L.) Ach. 7 Pinus brutia, 8 Cupressus sempervirens
Ramalina fastigiata (Pers.) Ach. 7 Pinus brutia
Romjularia lurida (Ach.) Timdal 6, 9 kalkerli kaya
Scytinium gelatinosum (With.) Otálora, P.M.Jørg. & Wedin 3 kalkerli kaya
Scytinium palmatum (Huds.) Gray 1 yosun
Solenopsora grisea (Bagl.) Kotlov 1, 3 kalkerli kaya
Solenopsora olivacea ssp. olbiensis (Nyl.) Clauzade & Cl.Roux 1, 9 kalkerli kaya
Squamarina cartilaginea (With.) P.James 1 kalkerli kaya; 2, 6 silisli kaya
Squamarina concrescens (Müll.Arg.) Poelt 1, 6, 8 kalkerli kaya
Toninia sedifolia (Scop.) Timdal 4 kalkerli kaya
Variospora aurantia (Fr. 1 kalkerli kaya
Verrucaria muralis Ach. 7 kalkerli kaya
Verrucaria nigrescens Pers. 1, 3 kalkerli kaya
Verruculopsis lecideoides (A.Massal.) Gueidan & Cl.Roux 2 silisli kaya
Xanthocarpia lactea (A.Massal.) A.Massal. 3, 7 kalkerli kaya
Xanthocarpia ochracea (Schaer.) A.Massal. & De Not. 1, 9 kalkerli kaya
Xanthoparmelia conspersa (Ach.) Hale 2 silisli kaya
Xanthoparmelia pulla (Ach.) O.Blanco, A.Crespo, Elix, D.Hawksw. & Lumbsch 2 silisli kaya
Xanthoria parietina (L.) Th.Fr. 1 Ceratonia siliqua, Quercus coccifera; 3 Laurus nobilis; 4, 8 Cupressus sempervirens

 

SONUÇ

Bundan sonraki araştırma döneminde arazi çalışmalarına devam edilecek ve alana ait türlerin teşhisleri gerçekleştirilecektir.

Araştırmacı
Yrd. Doç. Dr. Özge TUFAN ÇETİN
Akdeniz Üniversitesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu,
Çevre Koruma ve Kontrol

KAYNAKLAR

CLAUZADE, G. and ROUX, C. 1985. Likenoj De Okcidenta Eûropo Ilustrita Determinlibro, Bulletin de la Société Botanique du Centre-Ouest Nouvelle série- Numéro Spécial, Royan, France, 893 pp.

GOWARD, T., MCCUNE, B. and MEIDINGER, D. 1994. The lichens of British Columbia, illustrated keys. Part 1: Foliose and Squamulose species, Special Report Series 8, Research Program, British Columbia Ministry of Forests, Victoria, BC., 181 pp.

SMITH, C.W., APTROOT, A., COPPINS, B.J., FLETCHER, A., GILBERT, O.L., JAMES, P.W.  WOLSELEY, P.A. (2009) The Lichens of Great Britain and Ireland. British Lichen Society, London.1046 pp.

WASSER, S.P. and NEVO, E. 2005. Lichen-forming, lichenicolous and allied fungi of Israel. A.R.G. Ganter Verlag K.-G., Ruggell, 384 pp.

WETMORE, C. M. 2005. Keys to the lichens of Minnesota. Department of Plant Biology, University of Minnesota, St. Paul, Minnesota, 92 pp.

WIRTH, V. 1995. Die Flechten Baden–Württembergs. Teil: 1-2, Eugen GmbH & Co. Stuttgart, 1006 pp.