Tyndaris Tetragonal Agora’yı İmparator Hadrianus’a İthaf Ediyor

Yorum

Burada Tyndaris isimli bayanın İmparator Hadrianus’a ithafen Phaselis’teki Tetragonal Agora’yı yaptırması söz konusudur. Tyndaris, tıpkı Perge’deki Plancia Manga ve Attaleia’daki Iulia Sancta gibi, dönemin modasına uymuş ve Phaselis’in önde gelen ailelerinden birinin ferdi olarak imparatora ithafen bu yapıyı yaptırmıştır. Roma Dönemi kentlerinde kadınların böylesi kamusal işlere girişmesi oldukça sık karşılaşılan bir durumdur ². Yazıtın bulunduğu bina kentin ortasında, kent limanından güney limana doğru giden ana yolun kenarında küçük bir alandır. Dış duvarları büyük oranda 1 metre kadar korunmuş olan yapının içine geç dönemde bir bazilika inşa edilmiştir³. Zeminin dolmuş olmasından ve geç dönem yapılaşması yüzünden agora’nın iç yapısından bir şey görülemez. Agora’nın güneydoğu cephesi önünde, ana caddeden merdivenle yükselen, 35 m uzunluğunda ve 6 m derinliğinde bir kaldırım uzanır. Burada girişin sağında ve solunda Voconius Saxa ve Opramoas’ın heykel kaideleri yer almaktadır (Nr. 23, 26). Yapı bugünkü durumunda agora’nın fonksiyonu hakkında bir bilgi vermez, fakat girişteki bu heykeller dolayısıyla politik ve idari amaçlara hizmet eden bir yapı olduğu düşünülebilir. 33 m × 37 m ölçülerindeki bu yapının Tetragonal Agora olarak adlandırmasında muhtemelen onu kullanım tarzı ve şekil olarak diğer agora’lardan ayıran belirgin tipi yatmaktadır⁴. Phaselis dışında Ephesos⁵ ve Kyzikos’ta⁶ da τετράγωνος ἀγορά adlandırması görülmektedir.

Str. 1 ΠΑΡ…ΟΥ, CIG.
Str. 3 ΟΥΣΙ..ΙΕΥΠΑΤΟΤΟ.ΑΤΡΙΟΣ, CIG; ἐξουσί[ας τὸ β´] ὑ[π]άτ(ω) τὸ β´ τ[ῶ]ι θε[ῶι] van Buren.
Str. 4 ΤΟΣΚΟΣΝΟΥ, CIG.
Str. 5 ΑΤΡΙ .Ο..ΤΗ.ΦΑΣΗΛΙΚΩΝ, CIG; π]α[τ]ρί[δος, τῆς] τ[ῶν] Φασηλειτῶν Van Buren.
Str. 6 ΤΕΙΜ ..ΣΕΗΛΙΟΥΛΙΚ, CIG; Τ(υ)[ν]δαρὶς Διοτεί[μου, γυνὴ] Γ(α)ΐου van Buren. Τυνδαρίς ismi gerek Anadolu’da⁷ gerek Yunanistan ve adalarda çok karşılaşılan bir isim değildir⁸. Yazıtta Tyndaris’in babası olarak geçen Dioteimos Rufinus, esasen Gnaius Licinius adında birinin oğludur, fakat daha sonra Marcus adında başka biri tarafından evlat edinilmiştir. Διότειμος = Διότιμος⁹. Lykia’da oldukça sık karşılaşılan bu isim¹⁰, şu ana kadar Phaselis’te sadece tek bir şahısta belgelenmiştir.
Str. 7 ΜΑΡΚΙΟΥ, CIG; Μάρκου υἱ[οῦ], Ῥουφ[είνου Π]ετρ(ω)[νια]νο(ῦ) ἀγοραν-| [ομοῦντος …..], van Buren. Oldukça yaygın bir kullanıma sahip olan Roma lakabı Ῥούφεινος = Ῥούφινος (lat. Rufinus) Phaselis’te sadece tek bir şahıs için belgelenmiştir¹¹. Bu satırda geçen Tetragonal Agora’ya değini ilkin Kalinka tarafından yapılmıştır. Bu satır tabula’yı tamamladığından, τετράγωνον ἀγοράν kelimelerinin yazıtı tamamladığı kesin gibi gözükse de, daha önceki bilimadamları bir satır daha devam edecek şekilde ἀγοραν[ομοῦντος] verbal formunu kabul etmişlerdir ve bu hata Kalinka’dan çok daha sonraki çalışmalarda da devam etmiştir¹².