İskender Phaselis’ten Ayrılır (İ.Ö. 334)
Strab. XIV. 3. 9
εἶτα Φάσηλις τρεῖς ἔχουσα λιμένας, πόλις ἀξιόλογος καὶ λίμνη. ὑπέρκειται δ’αὐτῆς τὰ Σόλυμα ὄρος καὶ Τερμησσὸς Πισιδικὴ πόλις, ἐπικειμένη τοῖς στενοῖς δι’ὧν ὑπέρβασίς ἐστιν εἰς τὴν Μιλυάδα. καὶ ὁ ᾿Αλέξανδρος διὰ τοῦτο ἐξεῖλεν αὐτὴν ἀνοῖξαι βουλόμενος τὰ στενά. περὶ Φασήλιδα δ’ ἐστὶ τὰ κατὰ θάλατταν στενά, δι’ ὧν ᾿Αλέξανδρος παρήγαγε τὴν στρατιάν. ἔστι δ’ ὄρος Κλῖμαξ καλούμενον, ἐπίκειται δὲ τῷ Παμφυλίῳ πελάγει, στενὴν ἀπολεῖπον πάροδον ἐπὶ τῷ αἰγιαλῷ ταῖς μὲν νηνεμίαις γυμνουμένην ὥστε εἶναι βάσιμον τοῖς ὁδεύουσι, πλημμύροντος δὲ τοῦ πελάγους ὑπὸ τῶν κυμάτων καλυπτομένην ἐπὶ πολύ· ἡ μὲν οὖν διὰ τοῦ ὄρους ὑπέρβασις περίοδον ἔχει καὶ προσάντης ἐστί, τῷ δ’αἰγιαλῷ χρῶνται κατὰ τὰς εὐδίας. ὁ δὲ ᾿Αλέξανδρος εἰς χειμέριον ἐμπεσὼν καιρὸν καὶ τὸ πλέον ἐπιτρέπων τῇ τύχῃ πρὶν ἀνεῖναι τὸ κῦμα ὥρμησε, καὶ ὅλην τὴν ἡμέραν ἐν ὕδατι γενέσθαι τὴν πορείαν συνέβη μέχρι ὀμφαλοῦ βαπτιζομένων. ἔστι μὲν οὖν καὶ αὕτη ἡ πόλις Λυκιακὴ ἐπὶ τῶν ὅρων ἱδρυμένη τῶν πρὸς Παμφυλίαν, τοῦ δὲ κοινοῦ τῶν Λυκίων οὐ μετέχει, καθ’ αὑτὴν δὲ συνέστηκεν.
Bundan sonra, söz edilmesi gereken bir kent olan ve üç limana sahip olan Phaselis ve bir göl gelir. Bunun üzerinde Solyma Dağı ve aralarından Milyas’a giden bir geçitin bulunduğu dar yolların kenarında konumlanan bir Pisidia kenti olan Termessos bulunur. Aleksandros, ordusunu geçirdiği bu dar geçitleri açmak istediği için onu1004 yakıp yıktı. Pamphylia denizi kenarında Klimaks olarak adlandırılan ve sahil kenarında, durgun havalarda yolcuların ancak geçebileceği kadar meydana çıkan, deniz kabardığında ise dalgalarla tamamen örtülen dar bir geçis noktası bırakan bir dağ bulunmaktadır. Dağ aşırı giden yol dolambaçlı ve dik olduğu için iyi havalarda sahil yolu kullanılır. Aleksandros ise kışa yakalanmasına rağmen şansına çok fazla inanan biri olarak dalgalar çekilmeden önce yola çıktı ve askerleri bütün gün boyunca göbeklerine kadar suya batarak yürüdüler. Pamphylia sınırında kurulmuş olan bu kent bir Lykia kentidir; ama Lykia Birliği’nde yer almayıp kendi başına durur.
Arr. anab. I. 26, 1-2.
Ἀλέξανδρος δὲ ἄρας ἐκ Φασηλίδος μέρος μέν τι τῆς στρατιᾶς διὰ τῶν ἀρῶν πέμπει ἐπὶ Πέργης, ᾗ ὡδοποιήκεσαν αὐτῷ οἱ Θρᾷκες χαλεπὴν ἄλλως καὶ μακρὰν οὖσαν τὴν πάροδον: αὐτὸς δὲ παρὰ τὴν θάλασσαν διὰ τοῦ αἰγιαλοῦ ἦγε τοὺς ἀμφ᾽ αὑτόν. ἔστι δὲ ταύτῃ ἡ ὁδὸς οὐκ ἄλλως ὅτι μὴ τῶν ἀπ᾽ ἄρκτου ἀνέμων πνεόντων: εἰ δὲ νότοι κατέχοιεν, ἀπόρως ἔχει διὰ τοῦ αἰγιαλοῦ ὁδοιπορεῖν. [2] τῷ δὲ ἐκ νότων σκληροὶ βορραῖ ἐπιπνεύσαντες, οὐκ ἄνευ τοῦ θείου, ὡς αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφ᾽ αὐτὸν ἐξηγοῦντο, εὐμαρῆ καὶ ταχεῖαν τὴν πάροδον παρέσχον.
Aleksandros Phaselis’ten ayrılırken, ordusunun bir kısmını, Thraklar’ın onun için dağdan açtıkları zahmetli ve uzun olan yoldan Perge’ye gönderdi. Kendisi de yanındakileri deniz boyunca sahilden götürdü. Burası, kuzey rüzgarları esmeyip de güney rüzgarları hakim olduğunda ilerlemenin imkansız olduğu bir yoldur. Bu sırada güçlü güney rüzgarlarından olan Boreaslar estiği için, kendisinin ve yanındakilerin de belirttikleri gibi, sorunsuz ve hızlı bir geçiş tanrısal bir durum söz konusu olmadan mümkün değildi.
Eust. Comm. in Dion. Per. 861. 16 vdd.
Ἀρριανὸς δὲ λέγει καὶ εὐτυχῆσαι τηνικαῦτα τὸν Ἀλέξανδρον· ἄλλως γὰρ μὴ οὔσης ὁδοῦ ἐν τῇ κατὰ Φασήλιδα θαλάσσῃ͵ ὅτι μὴ τῶν ἀπ΄ ἄρκτου ἀνέμων πνεόντων· εἰ γὰρ νότοι κατέχοιεν͵ ἄπορόν ἐστι διὰ τοῦ αἰγιαλοῦ διελθεῖν· Ἀλεξάνδρῳ σκληροὶ βορέαι ἐπιπνεύσαντες οὐκ ἄνευ τοῦ θείου εὐμαρῆ τὴν ὁδὸν παρέσχον. Λέγεται δὲ καὶ κατὰ τὴν Περσίδα πολλὰ εἶναι στενὰ͵ ἃ βίᾳ μὲν διῆλθε δ΄ ὅμως ὁ Μακεδὼν Ἀλέξανδρος͵ ἄλλα τε σπεύδων καὶ τὰ γαζοφυλάκια δὲ κατασχεῖν͵ ἃ πολλοῖς χρόνοις ἐξεπεπλήρωτο. Περὶ δὲ τῶν τῆς Ἀσίας στενῶν εἴρηταί τι καὶ ἐν τοῖς πρὸ μικροῦ ῥηθεῖσι περὶ Φασήλιδος.
Arrianos Aleksandros’un kısmen şanslı olduğunu söyler; zira aksi takdirde Phaselis boyunca olan denizde kuzey rüzgarları esmediği sürece yol geçilemezdi; Eğer güney rüzgarları eserse, o zaman sahilden geçmek imkansızdır. Güçlü boreas rüzgarları eserken Aleksandros için tanrısal bir şeyin yardımı olmaksızın bu yolu geçmek mümkün olmazdı. Zira Pers yolu boyunca, pek çok zaman içinde iyice dolmuş olan hazineleri ele geçirmeye çalışan Makedon Aleksandros’un bu şekilde zorla geçtiği pek çok dar geçit vardır. Asia’nın dar geçitleriyle ilgili olarak Phaselis hakkında kısaca yapılan anlatımlarda geçen bu geçit de söylenir.